Uchwała Izby Cywilnej Sądu Najwyższego III CZP 122/22, z 20 kwietnia 2023 r. – zgodna z naszym stanowiskiem w sprawie.
W prowadzonej dla naszego kluczowego Klienta sprawie o zapłatę doszło do wystosowania przez sąd II instancji zapytania prawnego do Sądu Najwyższego.
Problemem dla Sądów (obu instancji jak się okazało) było zastosowanie i wykładnia art. 25e ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym.
Zagadnienie prawne przedstawione Sądowi Najwyższemu wyłoniło się w sprawie, w której reprezentowany przez naszą Kancelarię Klient domagał się zasądzenia od X spółki z ograniczoną odpowiedzialnością kwoty pieniężnej. W toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji pozwana spółka X została wykreślona z rejestru. Sąd Rejonowy postanowieniem z 19 stycznia 2018 r. umorzył z tej przyczyny postępowanie. Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z 19 kwietnia 2018 r. uchylił zaskarżone postanowienie. Postanowieniem z 26 lipca 2018 r. Sąd Rejonowy zawiesił postępowanie, a następnie podjął je z udziałem po stronie pozwanej Skarbu Państwa – Prezydenta m.st. Warszawy i wyrokiem z 18 października 2019 r. oddalił powództwo. Ustalił, że postanowieniem z 26 lipca 2017 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy rozwiązał spółkę X na podstawie art. 25d ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1683, ze zm.), bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego oraz orzekł o jej wykreśleniu z Krajowego Rejestru Sądowego.
Sąd I instancji w uzasadnieniu orzeczenia wskazał, że w sprawie nie był w istocie sporny sam fakt posiadania przez Pozwanego wierzytelności pieniężnej. Sąd Rejonowy oddalił powództwo na tej podstawie, że Skarb Państwa zgodnie z wykładnią art. 25e ust. 2 ustawy o KRS w zw. z art. 25 ust. 1 ustawy o KRS ponosi odpowiedzialność wobec wierzycieli wykreślonej z KRS spółki wyłącznie wtedy, gdy mienie po wykreślonej spółce zostało przez niego nabyte, zatem jest to odpowiedzialność jedynie rzeczowa – do wartości nabytego majątku. Sąd I instancji uznał, że skoro Powód nie wykazał, że istnieje potencjalne mienie wykreślonej spółki, które może zostać nabyte przez Skarb Państwa, to jego powództwo podlegało oddaleniu.
Apelację od w/w orzeczenia wywiodła nasza Kancelaria, trafnie zarzucając naruszenie przez Sąd I instancji przepisów. Od początku sporu w imieniu Powoda przestawialiśmy stanowisko, że art. 25e ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym nie uzależnia powstania odpowiedzialności od pozostawienia przez podmiot majątku, a Skarb Państwa wstępuje do postępowań zawsze, gdy chodzi o odpowiedzialność za zobowiązania. Jeżeli powództwo zostało wniesione przeciwko podmiotowi, który w toku postępowania został wykreślony z KRS, to na jego miejsce do tego typu postępowań powinien wstępować Skarb Państwa jako podmiot przejmujący odpowiedzialność za pozostawione zobowiązania. Natomiast kwestia ograniczoności odpowiedzialności Skarbu Państwa powinna być zaznaczona w wyroku w oparciu o art. 319 k.p.c.
Powód swoje stanowisko oparł o wykładnię językową i celowościową, jak również o judykaty i komentarze doktryny prawa.
Zdaniem pełnomocnika Powoda przepis art. 25e ust. 2 nie daje podstaw do oddalenia powództwa na tej podstawie, że nie pozostawiono majątku po podmiocie wykreślonym z KRS. Ustalenie, czy istnieje majątek pozwalający na zaspokojenie przypadającej od dłużnika należności, należy do postępowania egzekucyjnego, zaś Sąd rozpoznający sprawę – okoliczności istnienia majątku podmiotu wykreślonego z KRS nie bada.
Sąd II instancji rozpoznający naszą apelację uznał, że w sprawie zachodzi konieczność wykładni art. 25e ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym w kontekście okoliczności sprawy.
Powód krytycznie odnosił się do stanowiska Sądu rozpoznającego apelację odnośnie samego zamiaru – zwrócenia się do Sądu Najwyższego z zapytaniem prawnym – gdyż wg Powoda brak jest wątpliwości prawnych w sprawie, gdyż wykładnia, w tym ta – zaprezentowana przez Powoda w apelacji – nie nastręcza wątpliwości.
Niemniej jednak, po skierowanym zapytaniu prawnym przez Sąd II instancji, Sąd Najwyższy – Izba Cywilna wydał Uchwałę z 20 kwietnia 2023 r. w sprawie III CZP 122/22, która potwierdził stanowisko naszej Kancelarii, reprezentowane od początku procesu przeciwko Skarbowi Państwa.
Treść Uchwały brzmiała: Uwzględniając powództwo przeciwko Skarbowi Państwa na podstawie art. 25e ust. 2 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2436) sąd zastrzega pozwanemu prawo powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności z nabytego mienia (art. 319 KPC).
